ترشح بيني كه در پشت حلق تخليه و احساس ميشود، بيماري آسم، برگشت محتويات و اسيد معده به مري (رفلاكس) شايعترين عللي است كه موجب ابتلا به سرفه مزمن بويژه در افراد غيرسيگاري در سراسر دنيا میشود.
همه سرفه را علامتي از بيماري ميپنداريم و در بيشتر مواقع آن را به سرماخوردگي يا حساسيت ربط ميدهيم و بهطور معمول توجهي به علل و عوامل واقعي و درمان قطعي آن نداريم.
جالب اينجاست كه در جايگاه پزشك نه فقط براي خود، بلكه براي ديگران هم نسخه درمان ميپيچيم؛ اين در حالي است كه سرفه ميتواند علتي غير از سرماخوردگي يا حساسيت داشته باشد. دكتر علي قزويني، فوقتخصص ريه ما را بيشتر با اين مسأله آشنا ميكند.
وي ميگويد: سرفه از مهمترين مكانيزمهاي دفاعي و هشداردهنده در تامين سلامت انسان و از شايعترين شكايات مراجعان به كلينيكهاي ريه در سراسر جهان است؛ به طوري كه گفته ميشود، 40 درصد حجم كاري پزشكان و مراكز درماني مرتبط با مشكلات ريه، فقط معطوف به تشخيص علت و درمان سرفه است.
سرفه، بر مبناي زمان و مدت ابتلا در 3 گروه حاد (كمتر از 3 هفته)، تحت حاد (3 تا 8 هفته) و مزمن (بيشتر از 8 هفته) تقسيم بندي ميشود.
عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي، عفونتهاي راههاي هوايي دستگاه تنفس را شايعترين علت بروز سرفه ميداند و تصريح ميكند: عوامل ديگري مانند تشديد حاد بيماري زمينهاي، عفونت ريه (هنوموني) و ايجاد لخته در گردش خون سرخرگي (آمبولي ريه) هم ميتواند از علل و عوامل بروز سرفه باشد. ضمن اينكه مصرف برخي داروها مانند كاپتوپريل (براي درمان افزايش فشار خون) هم ميتواند ايجاد سرفه كند، اما يادمان باشد اين دسته از عوامل در بروز سرفه در افراد كمرنگ است.
اين فوق تخصص ريه با اشاره به عوامل غير ريوي كه منجر به بروز سرفه در افراد ميشود، ميگويد: گيرندههاي حساسي در مجاري هوايي فوقاني و تحتاني سيستم تنفس، پرده پريكارد قلب، ديافراگم، معده و كانال گوش انسان وجود دارد كه تحريك آن، پاسخ سرفه را بهدنبال خواهد داشت؛ بهعبارت ديگر، سرفه ميتواند علت غير ريوي هم داشته باشد. در اين صورت، بايد اين موضوع بهصورت دقيق مورد بررسي قرار گيرد. البته بررسيها نشان ميدهد، استعمال دخانيات شايعترين علت بروز سرفههاي آزاردهنده در مصرف كنندگان آن است، بنابراين ترك سيگار نخستين توصيه به افراد سيگاري است كه با شكايت از سرفه مزمن به پزشك مراجعه ميكنند.
دكتر قزويني، درباره علل سرفه در افراد غيرسيگاري هم توضيح ميدهد: ترشح بيني كه در پشت حلق تخليه و احساس ميشود، بيماري آسم، برگشت محتويات و اسيد معده به مري (رفلاكس) شايعترين عللي است كه موجب ابتلا به سرفه مزمن بويژه در افراد غيرسيگاري در سراسر دنيا میشود. وي، درباره بيماران مبتلا به آلرژي فصلي هم ميگويد: در بيماران با آلرژي فصلي، سرفه ميتواند به همراه آبريزش و خارش بيني، عطسههاي متوالي و سوزش ته حلق ديده شود.
علاوه بر آن اگر پس از مصرف غذاهاي چرب و سنگين، دراز كشيدن بلافاصله پس از غذا، خم شدن يا خنديدن گرفتار سرفه شويد، ممكن است مبتلا به رفلاكس يا برگشت اسيد و محتويات معده به مري باشيد و اگر در مواجهه با گرد و غبار، دود سيگار، هواي خشك و سرد يا پس از انجام فعاليتهاي ورزشي سرفه كرده و گاه تنگي نفس و خسخس سينه را هم احساس ميكنيد، بايد احتمال ابتلا به بيماري آسم بررسي شود. اگر سابقه حساسيت فصلي يا سينوزيت و احساس ناخوشايند تخليه ترشحات بيني در ته حلق را به همراه سرفههاي مزمن داريد، سرفه مزمن شما ميتواند ناشي از ترشحات بيني باشد كه در اين صورت بايد با مراجعه به پزشك متخصص نسبت به درمان آن اقدام كنيد.
دكتر قزويني توصيه ميكند: در موارد همراهي سرفه با خلط چركي، مشاهده رگههاي خون در خلط، كاهش وزن، بياشتهايي، تعريق شبانه يا بروز سرفه و خلط خوني همزمان با احساس ناگهاني تنگي نفس، ضروري است در اسرع وقت به پزشك متخصص مراجعه و نسبت به تشخيص و درمان بموقع اقدام كنيد.